“JEOPARDY ĐÃ BỊ SẮP ĐẶT”, một người dùng Twitter đã cáu kỉnh “hót” tướng lên sau chương trình Jeopardy! hồi thứ 168, mùa thứ 38.
Cáo buộc này không có bằng chứng, nhưng không phải chỉ có một mình user này lên tiếng.
Ông Ken Jennings, người dẫn chương trình cuộc thi “đố vui nát óc” Jeopardy bị cáo buộc đã dọn sẵn mâm bát (cater), cho thí sinh Mattea Roach.
Ba thí sinh vào đến vòng Final Jeopardy với Mattea – lúc đó đã thắng được 24.600 đô la với 17 câu trả lời đúng trong hai vòng trước. Các đối thủ của cô, anh Enver Casimir ở California và chị Angela Kissner ở Ohio, lần lượt xếp sau với 9.800 đô la và 600 đô la.
Câu đố bị cáo buộc là có sự sắp đặt là câu Final Jeopardy này: “’Terre de nos aïeux’ follows the title in the French version of this anthem.” (“’Terre de nos aïeux’ (là những gì) đi sau tựa đề phiên bản tiếng Pháp của bản quốc ca này.”)
Khi màn hình phía trước của các thí sinh được giở ra để cho thấy câu trả lời và số tiền cược của mỗi người, có hai người – Mattea Roach và Enver Casimir, đã trả lời đúng: “What is O! Canada?”.
Tuy nhiên, Roach đã thắng vì cô đặt cược (wager) 4.999 đô la, cộng với 24.600 cô đã thắng trước đó, tổng số tiền cô thắng được nâng lên thành 29.599 đô la. Anh Cassimir đặt đến 8 ngàn, nhưng vì trước đó anh chỉ có 9.800 đô, tổng số tiền của anh, 17.800 đô la, vẫn thấp hơn.
Cáo buộc này được đưa ra ngay khi cô bé Mattea thắng trong buổi thi “đố vui nát óc” Jeopardy, được phát sóng hôm 3 tháng 5 vừa qua.
Cái cớ để thiên hạ ca cẩm và tố cáo? Mattea Roach là người Canada.
Trả lời đúng câu đố Final Jeopardy đó đã khẳng định chỗ đứng trên sàn đấu của Mattea trong cuộc thi lần kế tiếp của chương trình này. Nó cũng là cái cớ để bàn dân thiên hạ ca cẩm: “Đặt câu đố kiểu đó thì khác gì dọn cỗ sẵn cho cô nàng?”
“Không phải ngẫu nhiên mà câu hỏi cuối cùng của cuộc thi Jeopardy nói về quốc ca Canada khi thí sinh là người Canada. #Sus #fishy,” người thứ ba cáu kỉnh.
“Họ đưa ra cho cô ả một câu hỏi Final Jeopardy dễ dàng về Canada,” người thứ tư viết.
Trước khi tiết lộ câu trả lời đúng của Roach về “Oh Canada,” người dẫn chương trình Ken Jennings đã lúng búng cười nói rằng các cue của Final Jeopardy luôn được viết trước hàng tuần hoặc hàng tháng và được chọn ngẫu nhiên. “Vì vậy, chúng tôi không bao giờ biết khi nào chúng sẽ được đưa ra. Nhưng tôi phải nghĩ rằng Mattea có thể biết một số lời bài hát…”
Một khán giả truyền hình đã phản bác: “Và bữa nay@KenJennings đã xạo ke về câu Final Jeopardy (O Canada). Chúng tôi không ngu đâu Ken, chúng tôi biết anh và các nhà sản xuất muốn cho cô ả thắng.”
Chắc chắn những khán giả đó là người Mỹ.
Một niềm tự hào của Canada
Ngoài chuyện cô Mattea Roach là người Canada, điều làm cho khán giả “đặt vấn đề” là có màn sắp xếp của các nhà sản xuất và của Ken Jennings là cô bé này đã đã được một chuỗi chiến thắng đáng kinh ngạc.
Tính tới hôm đó cô đã thắng liên tục suốt 21 game, trở thành người đầu tiên trong số được chọn từ quốc gia nằm trên vỹ tuyến 49 có chuỗi chiến thắng dài nhất. Cô cũng là thí sinh đứng hàng thứ 5 trong số các thí sinh – cả Mỹ lẫn Canada, đã có chuỗi chiến thắng liên tục dài nhất.
Gọi Mattea Roach là “cô bé” mặc dù cô đã 23 tuổi không sai nhiều lắm.
Cô luôn xuất hiện trên màn ảnh với một vẻ tươi trẻ, hồn nhiên, thoải mái và thật thà đáng yêu. Cả đôi mắt sau cặp kính gọng dây và cái miệng luôn thấp thoáng một nụ cười.
Trong những trận đấu, thỉnh thoảng cô lại… đọc kinh Kính Mừng (Hail Mary) khi người dẫn chương trình giới thiệu các thí sinh (ở thời nhỏ, cô đã được giáo dục tại trường Sacred Heart School of Halifax, một trường Công giáo thuộc hệ thống trường Sacred Heart (Thánh Tâm) quốc tế.
Hôm 5 tháng 4, trong lần thi tài đầu tiên, ngay khi Mayim Bialik, người dẫn chương trình thay Ken Jennings, công bố là người chiến thắng với tổng cộng 32.001 đô la (tiền Mỹ), Mattea đã gần như phát khóc cắt lời bà: “Thế là những khoản vay để đi học đại học, của tôi đã được trả xong.”
Đến lần thắng thứ 21, cô thật thà hơn nữa: Tôi sẽ là người thuộc thế hệ millenium mua được nhà.
Theo trang Linkedin của cô, Mattea Roach tốt nghiệp Đại học Toronto năm 2020 với văn bằng BA in Gender Studies & Polical Science (cử nhân Khoa học về giới tính và Chính trị học). Công việc hiện nay của cô là kèm học (tutor) với những hợp đồng không ổn định.
Như hầu hết các cô gái thế hệ Millenial, Mattea có hình xăm. Cô bé không ngần ngại khoe mình có tới 7 hình, trong đó có hai hình ở chân. Cô bé cũng xỏ khuyên ở mũi.
Cô cũng không ngần ngại tiết lộ rằng mình là một người lesbian (đồng tính nữ).
Khác với Việt Nam, nơi ra ngõ cũng gặp anh hùng, Canada chẳng có bao nhiêu người nổi tiếng, do đó cái thành tích chiến thắng của Mattea ở Jeopardy được khoe rùm lên trong nước. Tất cả các cơ quan thông tấn lớn nhỏ ở Canada đều nhắc đến cô. (Nói cho công bằng, cô cũng được giới thông tấn các nước khác nói đến vì, thực sự, trong suốt lịch sử nửa thế kỷ của chương trình kiến thức tạp lục Jeopardy, chẳng có mấy người đạt được thành tích như cô.)
Theo dữ liệu được trang web The Jeopardy! Fan tổng hợp, Mattea có số câu trả lời đúng 611 và 63 câu trả lời sai, là người bấm buzzer 46.2% (625 lần trong tổng số 1358 lần), trả lời đúng 29/36 câu Daily Double (80%, thắng 57.200) và đúng 17/24 (70%) câu đố vòng Final Jeopardy. Cô là người bấm buzzer trước nhất buzzer gần một nửa thời gian và đã trả lời chính xác Final Jeopardy! hai phần ba thời gian. Roach thường dẫn trước không thể vượt qua vào thời điểm cô ấy đến vòng cược cuối cùng. Trong một lần, cô ấy là người duy nhất trên sân khấu tìm ra clue cuối cùng — một cuộc thi Jeopardy! việc hiếm có.
Cô bé trở thành một role model cho kiến thức, cho những người nữ trẻ, và cho giới LBGT.
Hai địa phương ở Canada đang dành nhau vinh dự nhận Mattea là “người của mình”: Halifax (tỉnh bang Nova Scotia), nơi cô sinh trưởng và Toronto, nơi cô đến từ cách đây 7 năm, học đại học và làm việc.
Mattea ra đời năm 1998 ở Halifax, tỉnh bang Nova Scotia.
Việc cô đến với Jeopardy là do…Covid. Theo người cha, ông Phil Roach, gia đình cô trước đó vẫn xem Jeopardy! nhưng không phải là hâm mộ lắm. Thế rồi đến năm 2020, do Covid, Mattea đã phải từ Toronto trở về sống với gia đình ở Halifax khoảng 5 tháng. Sự buồn chán, nhàn rỗi của thời gian này đã khiến cô chú ý đến Jeopardy trở lại. Mattea nghĩ hay là mình thử xem, và vào trang mạng test Jeopardy! Để thử sức. Kết quả là cô đã được chọn và việc thu hình bắt đầu. (Bạn đọc muốn thử? Hãy vào điểm mạng này: https://www.jeopardy.com/be-on-j, biết đâu đó!)
Ý tưởng nảy ra trong lúc chán chường đó đã đưa Mattea Roach đến vị trí của người Canada duy nhất – ngoài ông Alek Trebek, được thế giới nhắc tên qua game show Jeopardy! Với thành tích 23 trận thắng liên tục. Tên tuổi của cô được đưa vào danh sách những nhà vô địch Jeopardy! xếp hạng 5 trong số những người thắng liên tiếp nhiều trận (all-time consecutive games) và cũng hạng 5 trong số người thắng nhiều nhất trong mùa thường xuyên (all-time highest regular season). Cô mang về nhà 560.983 đô la Mỹ – thừa sức để trả sạch tiền vay đại học, mua một ngôi nhà (ở Nova Scotia, chưa đủ vào đâu ở Toronto) và tiếp tục học lên.
Với những bạn đọc chưa quen biết Jeopardy!
Ở Hoa Kỳ và Canada, hầu như chẳng có người nào mà nhà có TV chưa từng xem qua một trận đấu Jeopardy!
Trung bình, mỗi tối Jeopardy! có suýt soát mười triệu khán giả.
Có không ít gameshow đòi hỏi người chơi, và cả người xem, có một kiến thức kha khá, như Who Wants to be A Millionaires, Brain Games, Idiotest, Master Minds nhưng ít có cái nào thu hút được nhiều khán giả như Jeopardy!
Theo tạp chí Forbes, trong ba tháng đầu năm 2021 có tất cả 9,68 lượt khán giả đã xem chương trình này. Con số này thấp hơn số của cùng thời gian năm 2020, thời mà ông Alek Trebek còn dẫn chương trình. Sau khi Alex Trebek qua đời, chương trình được tiếp tục sản xuất với một số guest host – người dẫn được mời – bắt đầu với Jennings. Có cả các nhân vật của công chúng như người dẫn tin Katie Couric và tiền vệ Aaron Rodgers của NFL đã thử sức với việc dẫn chương trình Jeopardy!
Hiện nay, Ken Jennings và nữ tài tử Mayim Bialik đang thay nhau làm host cho Keopardy! nhưng ngưởi được khán giả hâm mộ nhất là Ken.
Sau đây là một số điểm ít người biết về Jeopardy!:
– Tài liệu về Jeopardy! cho hay gameshow này bắt đầu từ năm 1984, nhưng thực ra, nó đã xuất hiện từ lâu. Show Jeopardy! đầu tiên phát sóng năm 1964 cho đến khi bị hủy năm 1975. Được tái sinh năm 1978 với tên mới “The All New Jeopardy!”, nó yểu mệnh, chỉ sống được có một năm.
– Jeopardy! như chúng ta xem ngày nay, ra mắt năm 1984 với chỉ một người dẫn chương trình duy nhất, Alex Trebek, trong suốt 36 mùa cho đến ngày ông qua đời vì chứng ung thư tụy tạng cách đây hai năm. Nhiều người vẫn cứ tưởng first name của người dẫn chương trình thần tượng này là Alex. Thực ra, theo bách khoa từ điển Britannica, Alex chỉ là tên đệm. Full name của ông là George Alexander Trebek.
Ông Trebek qua đời vào tháng 9 năm 2020, khi Jeopardy! đang bắt đầu mùa thứ 37. Tập cuối cùng với ông là host được phát sóng vào tháng 1.
– Tính đến nay, Jeopardy đã phá sóng hơn 8 ngàn tập (episode).
– “Jeopardy!” giành được 39 giải Emmy, nhiều hơn bất kỳ chương trình trò chơi nào khác trên truyền hình. Năm 2011, Jeopardy! cũng đã đoạt giải Peabody, là một trong những giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực phát thanh truyền hình.
– Người thắng có số điểm thấp nhất trong lịch sử “Jeopardy!” là bà Stephanie Hull. Vào ngày 12 tháng 3 năm 2015, Stephanie Hull đã làm nên lịch sử với tư cách là người có điểm số thấp nhất trong số các thí sinh “Jeopardy!” sinh. Điểm cuối cùng của bà là “âm 6.800” đô la!
– Tính đến năm 2016, đã có bảy game “Jeopardy!” không phân thắng bại bởi vì tất cả các thí sinh đều sạch túi. Theo The Jeopardy! Fan, với dữ liệu của J! Archive, 7 game này đều kết thúc với cả ba thí sinh chỉ có…$0.
– Nhạc hiệu hấp dẫn của chương trình, e í e ò e í e … do chính người sáng lập ra chương trình, tỷ phú truyền thông Merv Griffith sáng tác. Theo báo The New York Times, ông Griffith viết đoạn nhạc này chỉ trong một phút, với chủ đích để làm nhạc ru cậu con trai. Theo tạp chí mạng Mental Floss, tính đến năm 2010, một phút thiên tài đó đã đem lại cho ông khoảng 80 triệu đô la tiền bản quyền.
– Jeopardy! có cả một đội nhân viên để soạn ra các clue– The Clue Crew. Trên trang web của chương trình Sarah Whitcomb Foss và Jimmy McGuire, hai trong số các thành viên của nhóm này, cho biết họ đã đi hơn 1,3 triệu dặm khắp thế giới để tạo ra các video clue “ở hơn 300 thành phố, 46 quốc gia, tất cả 50 tiểu bang và trên tất cả bảy lục địa.”
– Số tiền đặt cược (wager), của các thí sinh tùy thuộc vào họ và số tiền họ có, tuy nhiên, có năm con số bị cấm kỵ. Theo một cú tweet năm 2019 của Jennings, con số “69”, tai tiếng vì ám chỉ một tư thế tình dục đã bị cấm vào năm 2018. Cũng trên Twitter, James Holzhauer (người chiến thắng 32 lần “Jeopardy!”) cho biết thêm còn có bốn con số tiền cược nữa bị cấm. Theo tạp chí mạng Mashable, những con số đó dường như là 666 đô la – do dính dáng đến Satan, 14 đô la, 88 đô la và 1488 đô la, những con số có liên hệ đến các nhóm da trắng thượng đẳng.
– Jeopardy! cũng biết đùa trong ngày April Fool’s Day – ngày Cá Tháng Tư. Nhiều chương trình phát hình trùng với ngày này đã có nhiều trò đùa. Đặc biệt, ngày 1 tháng 4 năm 2016, Alex ông Alex Trebek đã ra sân khấu…không mặc quần dài, các bục thí sinh bị lật ngược trong vài giây. Trong game, có lúc người ta thấy ông Trebek mang râu mép giả và ở một clue, nhạc hiệu của chương trình from “Wheel of Fortune” được trổi lên thay vì nhạc hiệu của Jeopardy!
– Jeopardy! phát hình hàng tuần 5 đêm, mỗi đêm một tập nhưng được thu hình năm tập một lần. Thời ông Trebek, cả một tuần show được thu trong một ngày. Thời khóa biểu điển hình ngày làm việc của Trebek: thức dậy lúc 5:15 sáng, đến trường quay khoảng 6 giờ. Sau khi đọc qua tất cả các kịch bản của chương trình, tập đầu tiên bắt đầu được thu hình. Trước mỗi lần thu hình, ông thay một bộ đồ mới. Trebek thường kết thúc ngày làm việc và đi về nhà lúc 4:15 chiều.
– Ông Ken Jennings là người giữ kỷ lục thắng nhiều trận liên tiếp nhất: 74 game liền tù tì năm 2004. Kết thúc chuỗi chiến thắng này, Ken Jennings gom được hơn 2,5 triệu đô la. Tuy nhiên, trong giải đấu tournament, Jennings đã bị Brad Rutter hạ. Rutter thắng tổng cộng 4.938.436 đô la trong khi Jennings “chỉ” được 4.370.700 đô la.
– Đã từng có một trận Jeopardy! giữa người và máy. Tháng 2 năm 2011, hai nhà quán quân Ken Jennings và Brad Rutter (người thắng đã đọ sức với Watson, máy điện toán trí thông minh nhân tạo AI của công ty IBM. Kết quả Watson đã thắng.
– Trước Mattea Roach, cũng trong mùa thứ 38 này, bà Amy Schneider đã thắng liên tiếp 40 trận, từ tháng 11 năm 2021 đến tháng 1, 2022, và giành được vị trí thứ hai sau Jennings với tổng số tiền thắng 1,4 triệu đô la.
Cũng đủ vui
Chuỗi chiến thắng của Mattea Roach kết thúc ở game thứ 24, phát hình đêm 6 tháng 5 (thực tế đã được thu hình hồi tháng 2).
Trong game đó, Mattea vẫn xuất sắc dẫn đầu. Số điểm của cô sau vòng Double Jeopardy là 19.200 đô la, trong khi đối thủ theo cô sát nhất, bà Danielle Maurer được 11.400, người thứ ba, bà Betsy Hobbs, 7.400.
Và rồi Mattea thất bại với clue Final Jeopardy.
Cô không trả lời được được câu này, và thua vì số điểm cuối cùng của cô là 15.599, kém số điểm của người thắng, bà Danielle Maurer, 15.600… đúng $1!
Cái clue của Final Jeopardy đó thuộc mục hạng USA.
Câu hỏi “2 thị trưởng này đã đặt tên cho một cơ sở được xây dựng trên địa điểm của một trường đua cũ thuộc sở hữu của ông trùm Coca-Cola Asa Candler” (These 2 mayors gave their names to a facility built on the site of an old racetrack owned by Coca-Cola magnate Asa Candler).
Câu trả lời đúng là “Who are… Hartsfield and Jackson?”
Tên hai ông thị trưởng thành phố Atlanta là Hartsfield và Jackson đã được dùng để đặt cho cơ sở đó, phi trường quốc tế Hartsfield–Jackson.
Bà Danielle Maurer là dân của tiểu bang Georgia, và Atlanta là thủ phủ của tiểu bang này.
Ông Ken Jennings cũng nói với Danielle: Đúng, tên gọi của sân bay Atlanta. Rõ ràng, đối với một người gốc Georgia, có lẽ điều đó không quá khó. Nhưng hãy nhớ rằng, những câu hỏi này được viết trước hàng tháng và được giao ngẫu nhiên cho các game trước khi chúng ta biết những ai sẽ là thí sinh.
Chưa thấy có người dùng Twitter nào, cả người dùng Twitter ở Canada, phản đối Jennings đã “dọn cỗ” cho bà Danielle Maurer.
Rõ ràng là nỗi oan của cô và của Ken Jennings đã được giải tỏa.
Mattea Roach chấp nhận một cách vui vẻ. Cô nói trong một cuộc phỏng vấn: “Tôi đã hy vọng sẽ tiếp tục, nhưng tôi chấp nhận cách mình đã thua. Thông tin không có trong óc của tôi. Nhưng bây giờ nó đã có! Tôi sẽ không bao giờ quên tên của những thị trưởng Atlanta đó! Nhưng tôi đã có một trận đấu tuyệt vời và Danielle là một đối thủ tuyệt vời. Khi bà ấy thắng, tôi quay sang bà ấy và nói, “Tôi nghĩ rằng điều đó (việc bà thắng) làm cho cái thua của tôi dễ chịu hơn.” Sau đó Ken hỏi tôi thấy thế nào, và tôi nói, “Tôi phải về nhà.”
Sau đó, trong một tuyên bố: “Chuyện vẫn giống như một giấc mơ. Thực lòng là tôi xuống đây với hy vọng có thể thắng một trận và vì vậy tôi vẫn không thể tin được. Bạn biết đấy, thật kỳ lạ, rõ ràng là tôi đã không vượt qua được trận cuối cùng, nhưng tôi vẫn cảm thấy rất vui và thật may mắn khi có được trải nghiệm này.”
Về câu hỏi có dự tính gì lớn lao với số tiền thắng hay không, Mattea đáp: “Tôi chưa nhận được các khoản tiền thắng được, nhưng cái cheque sẽ sớm được gửi về qua FedExed. Dự tính của tôi là để dành phần lớn số tiền và sau đó hy vọng mua một ngôi nhà ở Toronto trước khi tôi 30 tuổi — đó không phải là điều mà tôi đã có thể tưởng tượng trước tất cả những thứ này.”
Nhưng chưa xong, chúng ta vẫn còn sẽ thấy cô thi tài trong giải “Tournament of Champions” – giải của các quán quân, sắp tới. Trong cuộc đấu này, cô sẽ đối đầu với một số thí sinh thành công nhất trong lịch sử Jeopardy! Hai người trong số đó ở thứ hạng ngay trên cô trong danh sách các cao thủ gameshow này: Matt Amodio, người thắng liên tục 38 game và Amy Schneider, 40 game.
Cô nói, rất khiêm nhượng kiểu Canadian: “Tôi có thể sẽ thua họ. Nhưng thua họ sẽ là một vinh dự. Tôi sẽ cố gắng hết sức, nhưng tôi không biết, 40 và 38, kỷ lục đó là một chặng đường dài.”
Đỗ Quân