Sống trường thọ

Sống trường thọ là ý tưởng nhân loại đã có từ nhiều ngàn năm trước. Để đạt được mục đích, người ta đã thử nhiều loại thảo mộc, thuốc viên, thậm chí thuỷ ngân và thạch tín – trong nỗ lực tìm cách ngăn chặn sự lão hoá của cơ thể. Nhưng tất cả những việc làm này thường đưa tới những hậu quả tai hại. 

Tuy nhiên, sau khi vấp phải hết thất bại này tới thất bại khác, ý tưởng về một loại thuốc trường sinh dường như đang dần trở thành hiện thực. Đằng sau nỗ lực đó là sự miệt mài tìm tòi của một nhóm gồm các nhà khoa học có sẵn niềm đam mê và tham vọng cũng như một số nhà tỷ phú tài trợ cho họ với hy vọng có thể mang lại kết quả kéo dài tuổi thọ để họ còn tiếp tục sống để hưởng thụ sự giàu sang phú quý. Và hơn nữa ngày càng có được sự tham gia bởi những người bình thường khác nhưng có cùng quan điểm rằng một cuộc sống điều độ được hỗ trợ bởi một loại thuốc trường sinh có thể kéo dài tuổi thọ của họ thêm nhiều năm, thậm chí có thể là nhiều thập niên.

Sống đến 100 tuổi ngày nay không phải là điều lạ, tuy vẫn còn hiếm. Ở Hoa Kỳ và Anh Quốc, những người sống trên 100 tuổi chiếm khoảng 0.03% dân số. Nếu những nỗ lực mới nhất nhằm kéo dài tuổi thọ để đạt được mức cao nhất có thể của một đời sống thì việc sống đến 100 tuổi có thể trở thành điều bình thường trong tương lai gần; đạt được con số 120 có thể trở thành một nguyện vọng hoàn toàn hợp lý.

Điều thú vị hơn nữa, những năm sống thêm đó lại còn có được sức khỏe tốt. Những tiến bộ đạt được trong việc kéo dài tuổi thọ cho đến nay đều là nhắm đến việc ngăn chặn các nguyên nhân gây ra tử vong, đặc biệt là những căn bệnh truyền nhiễm. Tiến trình lão hóa tự nó, cùng với những căn bệnh kèm theo như bệnh mất trí nhớ, cho đến nay vẫn chưa thể làm cho chậm lại. Và đó là mục đích chính mà nhiều nhà nghiên cứu đang tìm cách giải quyết.

Ở đây, mục đích của các nhà nghiên cứu là kiểm soát quá trình sinh học liên quan đến lão hóa mà khi quá trình đó được làm chậm lại ở những thú vật nuôi trong phòng thí nghiệm thì kết quả là tuổi thọ của những con thú ấy dường như được kéo dài hơn. Để làm chậm quá trình sinh học đó, các nhà nghiên cứu hạn chế bớt số lượng calories mà thú vật được phép tiêu thụ như một phần trong nỗ lực cân bằng chế độ dinh dưỡng. Sống một cuộc sống mà phải hạn chế calories (hay nói cách khác là kiểm soát việc ăn uống) là điều đòi hỏi quá mức đối với nhiều người; nhưng bên cạnh đó có một số loại thuốc tạo được ảnh hưởng đến quá trình sinh học cũng mang lại kết quả tương tự.

hêm một cách tiếp cận khác là phát triển các loại thuốc tiêu diệt các tế bào “lão hóa” mà cơ thể không còn sử dụng được nữa. Trong hoàn cảnh bình thường, các tế bào tự thân sẽ suy yếu đi sau một thời gian và sẽ bị loại bỏ một cách tự nhiên. Giúp những tế bào vô dụng đó được loại bỏ sớm hơn cũng là một cách giữ cho cơ thể được khoẻ mạnh. Các tế bào lão hoá gây ra đủ thứ trục trặc ở những tế bào khỏe mạnh xung quanh. Sử dụng thuốc tiêu diệt các tế bào lão hoá này cũng không hẳn là không có rủi ro là vì rất khó để tiêu diệt một loại tế bào mà không gây thiệt hại cho các loại tế bào khác. Nhưng các nhà nghiên cứu nhận thấy phương pháp này có nhiều hứa hẹn trong tương lai.

Đối với những người thực sự tin vào sự trường thọ thì đây mới chỉ là sự khởi đầu. Nhiều nhóm nhà nghiên cứu của các học viện cũng như của các tổ chức tư nhân hiện đang nghiên cứu cách trẻ hóa tế bào và mô bằng cách thay đổi các dấu “biểu sinh” trên nhiễm sắc thể, giúp cho tế bào biết những gene nào chúng nên kích hoạt. Những dấu biểu sinh này tích lũy theo tuổi; bỏ bớt chúng đi và cơ thể chúng ta có thể tạo ra các tế bào của một cơ thể 20 tuổi bên trong một cơ thể thực sự của một người 65 tuổi. Việc hạn chế calories và loại bỏ các tế bào lão hóa sẽ làm chậm quá trình lão hóa. Riêng với phương pháp trẻ hóa tế bào không chỉ ngăn chặn mà còn có thể đảo ngược quá trình lão hoá.

Một nguyên nhân gây lo ngại là bộ não của con người. Việc làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể sẽ không làm thay đổi điều thực tế rằng khả năng làm việc của bộ não chỉ có giới hạn và khả năng đó suy giảm một cách tự nhiên theo tuổi thọ của con người. Do đó, người ta sẽ phải tìm cách thích ứng với sự lão hóa bình thường của não bộ: chẳng hạn, những người trăm tuổi trong tương lai có thể cần đến sự hỗ trợ của kỹ thuật trí tuệ nhân tạo (AI).

Một mối lo ngại lớn hơn nữa là chưa có ý tưởng nào nói trên được thử nghiệm chính thức trên người thật. Lý do một phần là vì các cơ quan phê duyệt thuốc chưa công nhận tuổi già như là một căn bệnh có thể điều trị được, khiến cho việc xin giấy phép thử nghiệm trở nên khó khăn. Về bản chất, những thử nghiệm như vậy phải được thực hiện với nhiều ngàn người theo dõi trong nhiều năm, và như vậy sẽ làm tăng thêm chi phí và độ phức tạp của chương trình thử nghiệm.

Tuy nhiên, một số cuộc thử nghiệm hiện đang được thực hiện. Một trong những cuộc thử nghiệm đó nhắm ngăn chặn lão hoá với loại thuốc có tên Metformin. Các nhà nghiên cứu sẽ theo dõi 3,000 người Mỹ ở độ tuổi 60 và 70 để xem liệu loại thuốc này trên thực tế có hỗ trợ khả năng tồn sinh nói chung hay không. Những nghiên cứu như vậy sẽ mất nhiều thời gian. Tuy nhiên vẫn cần có thêm nhiều cuộc thử nghiệm tương tự và hy vọng một vài trong số đó gặt hái được thành công.

Bất kỳ chương trình thử nghiệm nào mang lại kết quả khiến con người được sống khỏe mạnh lâu hơn và đạt được tối đa hạnh phúc đều là lý do để chúng ta vui mừng. Một số người, trong khi quan sát thấy nhiều tỷ phú đổ tiền đầu tư trong các công ty khởi nghiệp nghiên cứu về sự trường thọ, bổng cảm thấy lo lắng rằng những loại thuốc và phương pháp sống trường thọ nếu mai này tìm ra được rốt cuộc chủ yếu là phục vụ cho người giàu, còn người bình thường thì vẫn sống một cuộc sống không có gì thay đổi. Tuy nhiên, như chúng ta từng chứng kiến, kỹ thuật có xu hướng lan rộng và càng lan rộng thì giá thành lại càng rẻ hơn.

Thực tế là khi người ta sống lâu hơn sẽ đưa tới hậu quả là xã hội có nhiều thay đổi. Điều rõ ràng nhất, thời gian làm việc sẽ kéo dài hơn khi tuổi thọ trung bình tăng lên, và thậm chí có thể còn kéo dài hơn nữa đối với phụ nữ, và nhờ vậy tình trạng bất bình đẳng nơi làm việc có lẽ sẽ được thu hẹp lại. Theo thời gian có thể còn có những thay đổi sâu sắc hơn. Những người sống lâu hơn có thể quan tâm nhiều hơn đến những mối đe dọa ở xa hơn, chẳng hạn như tình trạng thế giới năm 2100 sẽ ra sao.

Và các gia đình không chỉ bao gồm ba bốn thế hệ mà rất có thể có tới năm sáu thế hệ cùng chung sống và cả một mạng lưới liên hệ gia đình, họ hàng rộng lớn bao gồm anh chị em cùng cha khác mẹ và anh chị em họ hàng từ mấy đời dồn lại. Và điều đó sẽ khiến người ta trở nên xa cách hay mang người ta gần lại với nhau? 

Bản năng tự nhiên của con người là muốn kéo dài cuộc sống càng lâu càng tốt. Ý tưởng trường thọ luôn thịnh hành ở mọi thời đại, và ở thời đại hiện nay nó còn thịnh hành hơn bao giờ hết.

Huy Lâm